GAMS Eğitimleri 

 

GAMS (The General Algebraic Modeling System) matematiksel programlama ve optimizasyon algoritmaları için kullanılan bir dildir. Ekonomik simülasyon modelleri genellikle bu dil ile yazılırlar. Bu sebeple bu tür modelleri yazabilmek için özel olarak bu dilin eğitiminin alınmış olması gerekir.

 

Ekonomik simülasyon modelleri temelde dört tür ekonomik modelleme formu kullanılmaktadır:

 

  1. Küresel Ticaret Modelleri (Global Trade Model),
  2. Hesaplanabilir Genel Denge (HGD) Modelleri (Computable General Equilibrium Models, CGE),
  3. Tarımsal Sektörü Modelleri (Agricultural Sector Models) 
  4. Ajan-tabanlı Modeller veya Çiftlik Düzeyi Modelleri (Farm-Level Models).

 

Bu 4 tip model yapısının temel özellikleri aşağıda sunulmaktadır.

 

1. Küresel Ticaret Modelleri 

Standart genel denge uluslararası ticaret modelleri aşağıdaki özellikleri içerir: küresel kapsam, ülkeler ve/veya bölgeler arasındaki parametrik farklılıklar, karşılaştırmalı statik, aksak ikame mallar, ikili ticaret ilişkileri, fiyat farklılıkları (ad valorem tarife eşdeğerleri kullanılarak), model yapısının öngördüğü teorik tutarlılık ve faktör piyasaları da dahil olmak üzere tüm piyasalarda içsel olarak modellenmiş üretim miktarı ve fiyat değişkenleri.

Küresel ticaret modelleri genellikle kapsamlı araştırma projelerinin ürünleridir. Modelde tanımlanan tüm dış ticaret blokları veya bölgeleri için veri gerekmektedir. Temel odakları ticari ilişkilerdir. Bu tür modellerin genel amacı ekonomik entegrasyonların, gümrük birliği anlaşmalarının ve ticari serbestleşme politikalarının etkilerini analiz etmektir.

 

2. Hesaplanabilir Genel Denge Modelleri

Genel denge teorisi, ekonomilerdeki piyasaların karşılıklı olarak birbirini etkilemeleri üzerine dayanır. Hesaplanabilir genel denge (HGD) modellemesi, ekonomilerdeki kaynak tahsisi ve gelir dağılımı konularının ampirik analizlerinde genel denge teorisini bilimsel bir araç olarak kullanır.

HGD modellerinin yapısı, modelleme amacına göre değişebilir. Bununla birlikte, bazı spesifik özellikler HGD modellerinde ortak olarak görülmektedir. Bu modeller, bir veya daha fazla ulusal ekonominin gerçek dünya verilerine dayanan çok sektörlü modellerdir. HGD modellerinin çoğu oldukça toplulaştırılmış (aggregated) düzeydedir bu sebeple ürün bazında değildirler. Tipik bir HGD modelinde, bir veya birkaç hane vardır ve üretim sektörlerinin sayısı genellikle 3 ile 50 arasında değişir. Tercihlerin genellikle homotetik olduğu düşünülür ve teknolojinin ölçeğe göre sabit getiri özelliği sergilemesi beklenir. Hanehalkının faydalarını maksimize ettiği ve firmaların karlarını maksimize ettiği varsayılır. Talep fazlası fonksiyonları, Walras yasasını sağlar ve fiyatlar için sıfırıncı derecede homojendir. Tüm ürün ve faktör pazarları tam rekabetçi formdadır ve nispi fiyatlar herhangi bir pazardaki arz ve talebi birbirine eşitleyecek şekilde esnek olarak modellenmiştir. HGD modelleri çoğu durumda ekonominin reel yönüne odaklanır. Bu nedenle finansal varlık piyasalarını dikkate almaz. Tipik bir HGD modeli, nispi ürün ve faktör fiyatları ile reel döviz kurunu içsel olarak belirler.

Bir HGD modeli, temel yıl (veya dönem) için oluşturulmuş olan bir sosyal hesaplar matrisi (Social accounting matrix, SAM) içine yerleştirilmiş bir yapıdan oluşur. SAM, yoğunlaştırılmış bir matris biçiminde yazılmış bir dizi hesaptır.

 

3. Tarımsal Sektör Modelleri 

Tarımsal sektör modelleri kısmi denge modelleridir, ancak kısmi denge çoklu-piyasa (veya çoklu-ürün) modellerinin aksine, genellikle doğrusal olmayan matematiksel optimizasyon modeli kurgusu içinde çapraz etkilere sahip farklı üretim teknolojilerini içerirler. Kısmi denge çoklu-piyasa (veya çoklu-ürün) modelleri ise genellikle basit talep ve arz eğrilerinin tahmin edilen parametrelerine dayanır.

Bauer ve Henrichsmeyer (1989, s.4)’e göre, bir modeli “sektör modeli” olarak etiketlemek için asgari gereklilik, ülkenin tarım sektöründeki en azından tüm önemli ürünleri kapsamasıdır. Bu çerçevede, örneğin sadece süt ve ilgili ürünlere odaklanan bir “süt modeli” kısmi ürün piyasa modeli olarak sınıflandırılmalıdır.

Bir tarımsal sektör modelinin temel özelliklerinden biri, çok çıktılı ve çok girdili olmasıdır ve bu, tarım sektörü içinde çeşitli karşılıklı bağımlılıkları resmeder. Bir sektör modeli arz, talep, fiyat belirleme, faktör girdisi ve tarımsal gelir arasındaki karşılıklı ilişkileri içermelidir. Karmaşıklığı temel olarak bu karşılıklı bağımlılıkların yapısal kurulumuna bağlıdır. Kısmi çoklu-piyasa modelleriyle karşılaştırıldığında, bu karşılıklı ilişkileri içeren bir sektör modeli, daha kapsamlı bir sektörel politika etki analizine izin verir. Bu çerçevede, kapsamlı bir sektör modeli, uzmanlaşmış tarımsal ve ekonomik disiplinlerin bilgi ve yaklaşımlarını bütünleştiren çok disiplinli bir araştırma yaklaşımı olarak görülmelidir. Bir sektör modeli, tarım sektörünün gerçek durumunu temsil etmeli ve ilgili verilerin mevcudiyetine bağlı olarak sektörün ana özelliklerini mümkün olduğunca ayrıntılı bir şekilde içermelidir. Daha önce belirtildiği gibi, bu pozitif (veya tanımlayıcı) yaklaşım olarak bilinir: model, politikalardaki ve kaynak donanımlarındaki değişikliklerin potansiyel etkilerini vermelidir.

Bir sektör modeli kullanan politika etki analizi birkaç adım gerektirir. Önce sektör modeli temel yıl (veya seçilen bir periyodun ortalaması) verilerine göre kalibre edilir. Kalibrasyon sürecinde eksik parametrelerin değerleri elde edilir. Modelin çözümünün bu aşamada temel yıl verilerini replike etmesi beklenmektedir. Ardından, beklenen politika değişiklikleri modele empoze edilir. Politika parametrelerindeki bu değişiklikler göz önüne alındığında, model tekrar çalıştırılır ve modelin içsel değişkenleri için yeni bir dizi değer elde edilir. Model pozitif (tanımlayıcı) bir yapıya sahip olduğu için bu yeni değerler, dayatılan politika değişikliğine sektörün tepkisini verecektir. Yeni değerler, temel yıl senaryosuyla karşılaştırılarak karşılaştırmalı bir statik analiz elde edilir.

Tarım sektörü modelleri tarafından ele alınabilecek politika konularına örnek olarak şunlar verilebilir: (1) ticaret ve bölgesel entegrasyon politikalarının (AB ve DTÖ), (2) belirli ürün veya girdilere yönelik yerel tarımsal destek politikalarının, (3) doğrudan gelir transferlerinin ve (4) altyapı politikalarının; (a) tarımsal üretim, (b) girdi talebi, (c) tarımsal fiyatlar, (d) tarımsal ürün ithalatı ve ihracatı, (e) arazi kullanımı, (f) tüketici refahı, (g) üretici refahı, (h) genel ekonomik refah, (i) kendi kendine yeterlilik derecesi ve (j) devlet bütçesi vb  üzerindeki etkilerinin incelenmesi.

 

4. Ajan-tabanlı Modeller veya Çiftlik Düzeyi Modelleri

Aşağıdan-yukarı (bottom-up) modelleme stratejisi olarak tanımlanan çiftlik düzeyindeki modellerin, politika değişikliklerinin çiftlik haneleri veya işletme tipolojisi üzerindeki etkisini analiz etmesi hedeflenir. HGD ve tarım sektörü modellerine göre oldukça detaylı modellerdir ve bunlarda temel amaç tarım sektörünün çeşitli şoklara makro anlamda tepkisini ölçmek değil mikro/çiftlik bazında tepkiyi göstermektir. Diğer modelleme yöntemlerine kıyasla sahip oldukları en önemli özellikler şöyle sıralanabilir: (1) Bu modeller çiftlik düzeyinde değişen tarımsal yapının, toprak yapısının ve çiftlikte var olan beşeri sermayenin bir başka ifade ile heterojen çiftlik yapısının modellenmesine izin vermektedir, (2) Çiftlikler arası karşılıklı etkileşim modelin işleyiş mantığına yansıtılabilmektedir, (3) Tarım-çevre etkileşimi çiftlik bazında ele alınabilmektedir. Örneğin çiftçilerin iklim değişikliğine, organik tarıma, yapısal değişikliklerin dinamiklerine, yeniliklere, su kullanımına ve çevreye ilişkin yönetmeliklere nasıl uyum sağladığını araştırmak bu tip modellerle yapılabilmektedir. Bu karmaşık yapı modellerde doğrusal veya doğrusal olmayan programlama biçiminde oluşturulabilmektedir.

Ancak, bu tür modeller doğası gereği tüm girdi ve çıktı fiyatlarını modele dışsal olarak aldıklarından, tarım politikalarının yalnızca kısa vadeli etkileri hakkında bilgi verebilirler.

 

 

 

 

 

 

 

EKİM

12-13 Ekim 2024

 

EKİM

26-27 Ekim 2024

Ozan Eruygur tarafından CMSIMPLE kullanılarak hazırlanmıştır © 2024 CMSimple| Tema: ge-webdesign.de| html| css| Login